Từ thực tế tại các công trình liên lạc có thể thấy, gốc rễ của nợ đọng hôm nay là sự đầu tư dàn trải bữa qua. Việc khai triển ào ạt nhiều dự án, thiếu tụ hợp khiến hàng loạt công trình buộc phải hoãn, giãn tiến độ. Đành rằng công trình dùng vốn ngân sách, thủ tục ưng chuẩn qua nhiều khâu, việc chậm quyết toán dẫn đến nợ cũng là điều dễ hiểu, song chuẩn y quá chậm và nhiêu khê, phức tạp đã đẩy các DN vào hoàn cảnh rất khó khăn.
Vốn cấp nhỏ giọt, thi công cầm chừng, nhân lực, thiết bị không dùng hết công suất khiến tình hình tài chính của các đơn vị này trở nên khôn cùng bi đát. Năm 2011, ngay cả các đơn vị xây lắp ngành liên lạc có thương hiệu, uy tín và quan hệ với nhà băng lâu năm, nhiều thời khắc cũng đành "bó tay", không có cách nào tiếp cận nguồn vốn nhà băng.
Chuyện nợ lương 3 đến 4 tháng là phổ thông, thậm chí có nơi nợ 6 đến 10 tháng, khiến đời sống thợ cầu đường vốn đã vất vả càng thêm eo hẹp.
Công trình nào chưa rõ nguồn vốn, không có tiền thì đề nghị DN không làm. Chỉ tính riêng 98 DN ngành giao thông, đã có gần 3. Theo đồng chí Nguyễn Công Tài, công trình ứng dụng chỉ định thầu, nhiều hạng mục chưa có đơn giá, quá trình thi công nảy một số uổng cần được các cơ quan chức năng thẩm định là duyên do chính gây ra chậm quyết toán.
Tuy nhiên, Công ty cổ phần Cầu 3 vẫn chưa được liệt vào danh sách những đơn vị thành viên gặp khó khăn nhất của Tổng công ty Xây dựng Thăng Long. Để cầm cự, các DN buộc phải cắt giảm uổng, nợ lương, bảo hiểm và các chế độ đối với người cần lao.
Tổng cục Đường bộ Việt Nam và người đứng đầu các đơn vị quản lý chuyên ngành, nếu không hoàn tất kế hoạch kiểm tra, chuẩn y quyết toán vốn đầu tư dự án đã hoàn thành để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt cũng bị xử lý nghĩa vụ cá nhân.
Tuy thời gian gần đây, lãi suất cho vay của ngân hàng đã giảm nhưng để vay được lại không hề đơn giản. Theo chủ toạ Hội đồng thành viên Tổng công ty Nguyễn Công Tài, trong toàn Tổng công ty, hiện số nợ hơn 550 tỷ đồng, nhiều đơn vị thành viên bị nợ tới hơn 100 tỷ đồng, tồn đọng từ nhiều năm. Ngày nay, hồ hết các DN trong ngành đều hoạt động bằng vốn vay, với dư nợ lớn. Có thời khắc DN vay vốn ngân hàng, lãi suất lên tới 24%/năm, món nợ 50 tỷ đồng trừ gốc và lãi, mười phần chỉ còn lại hai, ba, hiệu quả sinh sản kinh doanh nên chi rất thấp.
Tình trạng này kéo dài trong nhiều năm, khiến nợ đọng càng thêm trầm trọng, công trình bị dở dang, kéo dài, dẫn tới hiệu quả đầu tư thấp. Công tác kiểm tra, ưng chuẩn thưa quyết toán của cấp có thẩm quyền còn chậm, nhất là Tổng cục Đường bộ Việt Nam và các cục quản lý chuyên ngành.
Tuyến đường Nội Bài - Bắc Ninh thi công xong nhưng chủ đầu tư chưa ký nhận bàn giao, DN phải thuê người bảo vệ công trình điện, đèn chiếu sáng nhưng canh giữ chẳng thể hết được, hàng loạt bóng điện cao thế, cả trạm biến thế cũng bị kẻ gian tháo trộm, buộc phải bỏ tiền ra làm lại.
Hệ lụy của nó là nợ đọng kéo dài, nhiều công trình đã đưa vào sử dụng khá lâu đến nay vẫn chưa quyết toán xong.
Dự án nào chưa khởi công hoặc khối lượng thấp, đề xuất Chính phủ có quan điểm chỉ đạo các bộ, ngành can dự không tính phí và trả lại DN tiền bảo lãnh công trình.
Tình trạng phổ biến ở gần như vớ các công trình giao thông là việc phóng thích mặt bằng chậm và phức tạp, nhà thầu huy động máy móc, nhân lực ra công trường buộc phải "đắp chiếu" hàng tháng, bị thiệt hại và vung phí lớn nhưng không được ai bồi hoàn. 000 tỷ đồng và gần 100 công trình bị đình hoãn, giãn tiến độ. Có công trình mới nợ gần đây, nhưng cá biệt vài công trình cả chục năm nay vẫn chưa tính sổ xong.
Đối với nhà thầu, cần huy động hết khả năng thi công nhanh chóng, sử dụng vốn đúng mục đích, phối hợp tốt với chủ đầu tư hoàn chỉnh nhanh hồ sơ nghiệm thu thanh toán và tạm ứng vốn cho công trình, thực hiện tốt việc giải ngân và xóa bỏ tư tưởng mong đợi cơ chế ưu đãi.
Không có tiền trả ngân hàng, nảy lãi, DN càng chìm sâu trong nợ nần.
Nhiều dự án dù đã hoàn tất, nhưng không được cấp vốn nên vướng nợ nhà thầu. DN mắc nợ, đành giở "bài cùn" chiếm dụng vốn, nợ tiền nguyên vật liệu của đối tác cung cấp và lương, thưởng người lao động. Mới đây, Bộ GTVT đã có chỉ thị đề nghị chủ đầu tư, các PMU ngành liên lạc có từ ba dự án trở lên lập thưa quyết toán chậm hơn sáu tháng sẽ không được giao dự án mới, người đứng đầu PMU hoặc chủ đầu tư sẽ bị xử lý trách nhiệm cá nhân chủ nghĩa.
DN vốn nhà nước phải đảm trách bổn phận an sinh xã hội, bảo đảm Luật cần lao, không thể không có việc làm là thẳng thừng cắt giảm lao động.
Vì sao nợ đọng kéo dài? căn nguyên của tình trạng nợ đọng được xác định do các công trình thi công xong chưa được tính sổ, nhiều công trình bị đình hoãn, giãn tiến độ, nhiều DN bị nợ đọng lớn và không đủ năng lực tài chính để thi công. Nói vui và có phần đau xót là: Cầu thật đã xong nhưng "cầu giấy" vẫn đang phải chờ! Kế toán trưởng công ty cho biết, dư nợ đến hết tháng 6 của công ty vượt quá 42 tỷ đồng, số nợ bình quân hằng năm chừng 70 tỷ đồng.
Chỉ có cách đó, mới khơi thông được vớ những vướng mắc hiện giờ, từ nguồn vốn vay ngân hàng để DN trả nợ đối tác, đến năng lực tài chính để đấu thầu công trình, tạo việc làm và trả lương, thưởng, đóng bảo hiểm giữ chân người cần lao. Đại diện Tổng công ty Xây dựng công trình liên lạc 1 (Cienco 1) cho biết, vốn của DN đọng ở khối lượng các công trình đình hoãn và các công trình chậm quyết toán rất lớn.
255 tỷ đồng, nhiều đơn vị nợ bảo hiểm tầng lớp, bảo hiểm y tế từ 12 đến 52 tháng. Trên thực tiễn, nhiều đơn vị nợ đối tác, nợ lương và các loại bảo hiểm kéo dài coi như đã phá sản, chỉ chưa được phép phá sản mà thôi.
Trong khi đó, các nhà băng cũng khó khăn, phải hội tụ thu nợ và siết chặt các điều kiện vay, khiến nhiều DN bị gạt ra rìa. DN bị nợ nần góp phần làm cho nợ xấu ngân hàng tăng, gây ảnh hưởng không tốt đến an ninh tài chính, an toàn nợ công và tăng trưởng kinh tế bền vững. Trong khoảng thời gian dài, tại các công trình liên lạc, việc lập vắng quyết toán của chủ đầu tư, ban quản lý dự án còn chậm, xảy ra nhiều sai sót, nhiều dự án vượt tổng mức đầu tư.
Đại diện lãnh đạo một Cienco cho rằng, về vĩ mô, do chính sách phát triển thiếu tính kế hoạch khiến DN lâm vào thế bị động, vài năm trước "tăng ga" phát triển "nóng", DN bung ra, số lượng lao động tăng nhanh. Nhiều công trình nợ đọng lớn chưa được thanh toán, vấp phải nhiều thủ tục vướng mắc, một số định mức, đơn giá vật tư, nguyên liệu không sát thực tiễn, chưa được điều chỉnh trượt giá kịp thời khiến nhà thầu càng làm càng lỗ.
Thu nhập bình quân hằng tháng người lao động khối xây dựng cơ bản đạt 4,5 triệu đồng/người, thấp nhất chỉ đạt 2,2 triệu đồng/người. Tuy những con số thống kê trên được coi là "khủng" nhưng có nhẽ vẫn chưa nói hết được những khó khăn mà các DN ngành liên lạc đang phải gánh chịu, thực tại chuyện nợ nần, thiếu việc còn nặng nề hơn thế.
Biện pháp "vĩ mô" đã có, tuy nhiên, về mặt "vi mô", chuyện nợ nần mỗi DN đều có đặc thù riêng, có nhẽ Bộ GTVT cần thành lập các đoàn công tác do lãnh đạo Bộ trực tiếp rà, làm việc với các đơn vị, nhằm nắm bắt cụ thể tình hình để có phương án xử lý, kịp thời đề xuất, kiến nghị Chính phủ và các bộ, ngành sớm có cơ chế, chính sách đưa DN sớm thoát khỏi cảnh nợ liên miên như bây giờ.
200 người lao động thiếu việc làm (trong đó, thiếu việc thẳng tắp chiếm hơn 50%).
Tổng số nợ lương người cần lao hơn 160 tỷ đồng, nợ bảo hiểm từng lớp, bảo hiểm y tế,. Đơn cử, tại công trình Nhà ga hàng không T1 Nội Bài, hoàn tất từ năm 1996, đến nay vẫn chưa quyết toán xong, hiện còn nợ đến vài tỷ đồng; công trình cầu Vĩnh Tuy bàn giao đã hơn bốn năm song khoản nợ khoảng 50 tỷ đồng chưa quyết toán. Nhà thầu có trách nhiệm thi công đúng tiến độ, bảo đảm chất lượng, hoàn tất công tác nghiệm thu, bàn giao, còn lại phụ thuộc chủ đầu tư, các cơ quan quản lý.
Theo Thứ trưởng GTVT Nguyễn Hồng Trường, ngay từ hiện giờ, Bộ GTVT sẽ thực hiện nhiều biện pháp "thẳng cánh" hơn, tìm mọi cách giải quyết nợ đọng cho các đơn vị.
Tháo gỡ khó khăn cho DN Khó khăn trước mắt và lớn nhất của DN ngành GTVT chính là món nợ đồ sộ hàng nghìn tỷ đồng. Để tháo gỡ, hẳn nhiên các cơ quan quản lý cần phải giải quyết mau chóng nợ tồn đọng. Cái vòng lẩn quẩn nợ đồng lần tồn tại mãi không dứt! Theo ban bố của Công đoàn ngành GTVT, tính đến tháng 6 vừa qua, toàn ngành có hơn 200 công trình chậm thanh toán, với số vốn lên tới hơn 2.
Tình trạng nợ đọng kéo dài Khi được hỏi về chuyện nợ các công trình, kỹ sư Nguyễn Văn Tài, Giám đốc Công ty cổ phần Cầu 3 (Tổng công ty Xây dựng Thăng Long) buông tiếng thở dài: Nhiều công trình hoàn thành, đi vào khai thác năm, bảy năm nay nhưng thủ tục nghiệm thu thanh toán vẫn đang nằm trên bàn chờ duyệt.
Các chủ đầu tư, PMU cần bám sát tiến độ thực hành và giải ngân công trình, báo cáo chính xác kết quả giải ngân từng thời điểm để kịp thời điều hòa, điều chỉnh vốn; hoàn chỉnh ngay thủ tục nghiệm thu khối lượng hoàn thành, hoàn tất các thủ tục để có cơ sở tạm ứng, tạm thanh toán cho nhà thầu. Với các dự án đã hoàn tất, Bộ yêu cầu DN làm gọn thủ tục hoàn công để tính sổ hết; dự án bị đình hoãn, nếu đạt khoảng 50% khối lượng sẽ xem xét, bố trí vốn đầu tư tiếp để hoàn thành, tạo điều kiện cho DN sớm thu hồi vốn, người lao động có việc làm.
Khi "phanh" - cắt giảm đầu tư công lại thực hiện quá đột ngột, số dự án cắt giảm quá lớn, khiến tài sản của nhiều DN bị "đắm" ở khối lượng dở dang không biết đến khi nào mới ngoi được lên.
Quy trình của dự án ODA giờ kéo dài 45 ngày, cần tới 10 chữ ký mới được giải ngân, sắp tới sẽ nghiên cứu, giảm bớt còn 20 ngày và sẽ thanh tra một số công trình xem có phải đang có hiện tượng cố tình kéo dài thời kì giải ngân hay không.
Bài và ảnh: QUANG HƯNG.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét